در این نشست که در تالار شیهید سلیمانی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم برگزار شد، پس از طرح و ارائه نظریه توسط نویسنده محترم جناب دکتر الهی نژاد، بنده به عنوان ناقد دوم، نکاتی را برای رفع برخی ابهامات و اتقان بیشتر مقاله، به صورت کوتا مطرح کردم که ذیلا بدان اشاره میشود.
1. عدم انسجام ساختاری و محتوای
نکته نخست، عدم انسجام ساختاری و طرح مطالب پراکنده و غیر مرتبط با موضوع مقاله است. بسیاری از بحثهای فرعی که ارتباط روشنی با موضوع ندارد، بخش عمده این مقاله را تشکیل داده است. که جزء این عنوان می باشد، این مباحث. هم چنین به لحاظ محتوایی، استدلال‌ها و پیش‌نیازهای بحث، تبیین نشده و مستندات کافی و قابل پذیرش در بخش‌های مختلف آن ملحوظ نگردیده است.
2. وجود ابهام در طرح برخی مطالب
نکته دوم، ابهاماتی است که در عنوان گذاری‌ها و طرح برخی مطالب دیده میشود. به عنوان مثال: طرح مسأله صمیمیت»، عدالت»، مساوات»، مهرورزی»، احترام به دیدگاه دیگران»، انسجام اسلامی» و ارتباط این موضوعات با مسأله زمینه‌سازی ظهور»، مبهم و نامعلوم است و در این مقاله وجوه پیوند این مطالب، بازگو نشده است. این گونه ابهامات در بخش‌های مختلف این مقاله مشاهده می شود.
3. عدم تعریف و موجه سازی مکتب شهید سلیمانی»
نکته سوم آن است که در تعریف مکتب شهید سلیمانی، مفهوم مکتب» و چگونگی انطباق این تعریف در باره شهید سلیمانی توضیح داده نشده است. شاید تعبیر مکتب برای شهید سلیمانی برگرفته از فرمایشات مقام معظم رهبری باشد که در آن شهید سلیمانی، به عنوان یک الگو، روش و اسوه مورد توجه قرار گرفته است. در این فرمایشات، با توجه به تأثیرگذاری شخصیت شهید سلیمانی، ظاهرا واژه مکتب»، به معنای یک تفکر و اندیشه منسجم و هدفمند مراد است نه مکتب به مفهوم رایج آن. از این رو، تعریف مکتب و انطباق آن با سیره شهید سلیمانی، نیازمند تبیین عناصر و مؤلفه‌های تفکر مکتبی آن شهید بزرگ و موجه سازی کاربرد این واژه در باره ایشان است.
4. نگاه جزم اندیشانه به رابطه زمینه سازی» و ظهور»
نکته چهارم که بسیار مهم و چالش اصلی این مقاله است، نگاه جزم اندیشانه و افراطی به مسأله زمینه سازی و رابطه آن با رخداد ظهور است. متأسفانه این رویکرد در این مقاله کاملا مشهود است، زیرا تمرکز اصلی مقاله، مسأله نقش مردم در ظهور است، موضوع اتحاد و انسجام و عدالت و غیره بدین جهت مطرح شده است که از این رهگذر، به نقش شهید سلیمانی در زمینه‌سازی ظهور پرداخته شود.
در این رابطه باید توجه داشت که اصل بحث زمینه سازی و نقش مردم در این خصوص، فی الجمله یک مسئله‌ای معقول و قابل پذیرش است اما آنچه مشکل ساز است، نگاه جزم اندیشانه و قاعده سازی برای این موضوع است که آسیب‌ها و پیامدهای غیر قابل پذیرش زیادی را به همراه دارد.
در این مقاله، مسأله ظهور، متوقف بر آمادگی و زمینه سازی، زمینه سازی متوقف بر اتحاد و انسجام ذکر شده است. نتیجه گیری شده است که با اتحاد و انسجام بوجود آمده توسط شهید سلیمانی، زمینه سازی محقق شده و این زمینه سازی به ظهور منتهی میشود! حد اقل ظاهر مطالب مقاله، این ذهنیت را ایجاد می‌کند. در حالی که این مطلب، یک شعاری بیش نیست و هیچ کدام از این مدعاها، نه در مقاله اثبات شده و نه دلایل کافی برای اثبات آن وجود دارد. اصولا ما حق نداریم این موضوع را به عنوان یک ضابطه کلی مطرح کنیم چرا که ما نمی توانیم به تمامی زوایا و حکمت‌های غیبت و ظهور احاطه داشته باشیم تا علت ظهور را استخراج نماییم و قاعده کلی برای کشف آن بیان کنیم. بنابراین با نگاه جزم اندیشانه و فلسفی نمی توان برای ظهور علت یابی نمود تا در چارچوب آن تحقق رخداد ظهور سنجیده شود و در بحثهای اجتماعی نیز این مسائل تسری داده شود.
در روایات نیز، دلیل و شاهدی بر اثبات این نگرش وجود ندارد. تعابیری که در روایات فلسفه غیبت آمده است مانند سر من سرالله» و امر من امر الله» نیز نشان دهنده آن است که نمیتوان تمام ابعاد و عواملی که منتج به غیبت حضرت شده است، استقصا نمود. در روایتی از امام صادق(ع) آمده است که: وجه الحکمه فی ذلک لا ینکشف الا.»، بدین معنی که وجه و فلسفه غیبت و حکمت‌های آن تنها در زمان پس از ظهور کشف میگردد. حداقل دلالت این روایت آن است که از تحلیل علت‌ها و عوامل غیبت، نمیتوان فرمولی برای تحقق ظهور ارائه داد و قاعده و ضابطهای ایجاد نمود.
همچنین از جهت نظری، تحلیل عقل پسندی برای این موضوع ارائه نشده است که چطور این چند مسأله می‌تواند جزء عللی باشد که اجتماعش، علت تامه برای رخداد ظهور محسوب گردد؛ در حالی‌که با نگاه فلسفی و جزمی، اگر علت تام باشد، تحقق معلول ضروری و اجتناب‌ناپذیر خواهد بود. این امر مستم آن است که تمام علت‌ها و حکمت‌های ظهور استقصا و محقق شده باشد، در حالی که این امر نه در توان ماست و نه ما نه از چنین احاطه‌ای علمی برخورداریم. بنابراین، این بحث لازم است با نگاه اعتدالی مورد توجه باشد و از قاطعیت و جزم‌اندیشی در این مسأله، پرهیز شود؛ به ویژه اینکه مستندات نقلی نیز، ما را این رویه، برحذر می‌دارد.
نشست علمی: نگاه تحلیلی بر مدعیان ملاقات با امام زمان(عج) درعصرغیبت
ظهور ,شهید ,سازی ,مقاله ,موضوع ,زمینه ,زمینه سازی ,شهید سلیمانی، ,رخداد ظهور ,قابل پذیرش ,شهید سلیمانی